Projekt "Ochrona wodniczki w Polsce i w Niemczech"
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, polski partner BirdLife International, prowadzi największy w Polsce projekt ochrony gatunkowej, finansowany w 75% przez fundusz LIFE-Nature. Przedmiotem prowadzonych działań ochronnych będzie najrzadszy ptak śpiewający kontynentu europejskiego – wodniczka. Projekt będzie trwał do 2010 roku i pochłonie kwotę 5,4 mln EUR.
Wodniczka (Acrocephalus paludicola) była niegdyś rozpowszechniona na bagnach i mokradłach całej kontynentalnej Europy. Jednakże w XX wieku większość tych siedlisk została osuszona dla potrzeb rolnictwa i teraz występowanie tego gatunku zostało ograniczone do wschodniej Polski, Białorusi, Ukrainy, Litwy oraz Węgier. Liczebność wodniczki w Polsce szacowana jest na 3,5 tysiąca śpiewających samców, co stanowi 17% populacji światowej i aż 80% populacji UE. W lipcu 2004 roku, w ramach Konwencji Bońskiej dotyczącej ochrony wędrownych gatunków dzikich zwierząt, rząd polski podpisał porozumienie w sprawie ochrony wodniczki.
Integralną częścią tego porozumienia jest europejski plan ochrony wodniczki, który państwa-sygnatariusze zobowiązały się wdrożyć w życie na swoich terytoriach. Realizacją polskiej części europejskiego planu ochrony zajmie się (wraz z partnerami) Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, w ramach zakrojonego na szeroką skalę projektu ochronnego, dofinansowanego w 75% przez unijny fundusz LIFE-Nature. Projekt nosi nazwę „Ochrona wodniczki Acrocephalus paludicola w Polsce i Niemczech”, a jego budżet wynosi 5,4 mln EUR. Unia Europejska pokryje wydatki w kwocie 4 mln EUR, natomiast pozostałe 1,4 mln EUR zostanie sfinansowane przez beneficjenta (OTOP), sześciu partnerów projektu oraz trzy organizacje współfinansujące (organizacje, które nie realizują działań w projekcie, tylko wykładają gotówkę).
Dlaczego należało podjąć zdecydowane kroki w celu ochrony wodniczki?
Wodniczka jest gatunkiem zagrożonym wymarciem w skali całego globu. Polska jest jednym z trzech państw (po Białorusi i Ukrainie) gdzie ten gatunek przetrwał jeszcze w stosunkowo dużej liczbie. Poza tym obszarem wodniczka jest już skrajnie nieliczna. Stąd też na Polsce ciąży obowiązek aby uchronić ten gatunek przed wpisaniem na do czarnej księgi zwierząt wymarłych na Ziemi.
W Polsce znajduje się ok. 18% populacji światowej tego gatunku i aż 80% populacji Unii Europejskiej. Ponadto jego liczebność spada. W poniższej tabeli znajdują się dane odnośnie liczebności wodniczki na świecie. Pomorze Zachodnie zostało objęte projektem jako pozostałość dawnej tzw. Populacji Zachodniej wodniczki, która obejmowała mokradła od Holandii, przez Brandenburgię do Pomorza Zachodniego. Przykładowo w Brandenburgii, w XIX wieku, gatunek był tak liczny, że nazywano go „wróblem trzcinowym” (liczebność wynosiła 100 tys. śpiewających samców). W chwili obecnej pozostało tam ok. 8 do 12 śpiewających samców. Badania z zastosowaniem technik genetyki molekularnej, a także izotopów stabilnych w piórach, wykazały odrębność populacji pomorskiej wodniczki od populacji poleskiej, obejmującej Polskę wschodnią, Białoruś i Ukrainę. W przeciwieństwie do terenów Pomorza Zachodniego, tu populacji jest jeszcze stosunkowo liczna i stabilna. Ochrona tych obszarów może zatem zagwarantować stałe zasilanie zanikających stanowisk na Pomorzu.
Główne zagrożenie dla wodniczki:
Najpoważniejszym zagrożeniem jest postępujące zarastanie terenów torfowisk na skutek:
-
obniżenia zwierciadła wód gruntowych w efekcie prac melioracyjnych z XIX-go i XX-go wieku,
-
zaniechanie tradycyjnych form użytkowania łąk bagiennych - wykaszania i ekstensywnego wypasu.