Ciekawostki

Rozpoznawanie wodniczki, rokitniczki i tamarzyszki.

Wodniczka i rokitniczka na pierwszy rzut oka mogą wydać się nieodróżnialne, ale przyglądając się im uważniej (przez lornetkę!) i znając cechy rozpoznawcze nietrudno znaleźć różnice gwarantujące prawidłowe oznaczenie gatunku. Istotnym elementem rozpoznawania są różnice w śpiewie, a dotatkową wskazówką może być charakter siedliska.

Poniżej zestawione są cechy różniące wodniczkę i rokitniczkę.  

Nie każdą z cech da się zauważyć od razu. Część z nich jest dobrze widoczna tylko w świeżym upierzeniu, a niektóre (np. wymiar skrzydła) podane są, wyłącznie dla orientacji, gdyż podczas obserwacji w terenie nie można ich dokładnie ocenić. Mogą być jednak przydatne przy oględzinach schwytanego (wyłącznie do obrączkowania) lub martwego ptaka.

Przy odróżnianiu wodniczki od rokitniczki ważne jest zwrócenie uwagi na charakter środowiska w jakim się je spotyka. Mianowicie, wodniczka trzyma się miejsc mających wygląd podmokłej łąki, czasem z domieszką rzadko wyrastającej trzciny oraz z rozproszonymi na niej pojedynczymi, krzaczastymi wierzbami. Zaś rokitniczka najczęściej przebywa w terenie gęściej porośniętym krzakami (krzewiastymi wierzbami) poprzerastanymi trzciną i na skraju trzcinowisk, gdzie wodniczkę można spotkać raczej tylko w czasie wędrówek, czyli od połowy kwietnia do połowy maja i od połowy lipca do połowy października. Rokitniczka nie występuje na zupełnie pozbawionych krzewów łąkach i w rozległych "czystych" trzcinowiskach, natomiast chętnie przebywa na obrzeżach podmokłych terenów i zbiorników wodnych w miejscach porośniętych krzewami i wysoką roślinnością zielną (trzciną, trawami, turzycami). Jeśli sąsiaduje z wodniczką to trzyma się raczej ściśle krzaków i wyższych zarośli i tam śpiewa. Nie śpiewa zaś "ze środka" kępiastej łąki, skąd odzywa się wodniczka.

Wykrywanie wodniczki nie jest trudne, ale może zabrać sporo czasu. Trzeba zwracać uwagę na wygląd siedliska, gdzie większe jest prawdopodobieństwo przebywania tego gatunku. Powinna to być podmokła łąka (wiosną zalana kilkucentymetrową warstwą stojącej wody) porośnięta wysokimi kępami turzyc bez domieszki innych roślin albo z rzadko rosnącą trzciną. Taką łąkę może porastać także kłoć wiechowata (gatunek trawy trochę podobny do trzciny).

Wodniczka w okresie lęgowym nigdy nie występuje w zwartych łanach wysokiej trzciny (jednak może się tam znaleźć podczas wędrówek). Unika także miejsc gęściej zarośniętych krzakami, chociaż pojedyncze wierzby jej nie przeszkadzają. Żeby wykryć obecność wodniczki trzeba w odpowiednim siedlisku nasłuchiwać śpiewu samca - zobaczenie ptaka jest znacznie trudniejsze niż jego usłyszenie i wymaga więcej czasu (obserwacja wzrokowa zwykle jest tylko potwierdzeniem wykrycia i rozpoznania po głosie). Prawdopodobieństwo wykrycia samicy tego gatunku jest bardzo małe, gdyż odzywa się rzadko i mało charakterystycznie oraz niemal stale ukrywa się wśród roślinności.

Ptak odzywa się co pewien czas przez cały dzień, jednak szczyt aktywności głosowej rozpoczyna się o zmierzchu, kiedy wszystkie samce śpiewają jednocześnie i czynią to niemal nieprzerwanie aż do nastania ciemności. Właśnie ta pora - od zachodu słońca do zapadnięcia nocy - jest najdogodniejsza do wykrywania i liczenia samców wodniczki. W tym czasie (po zachodzie słońca) wodniczki raczej nie wykonują lotów tokowych i śpiewają siedząc (dość często dobrze widoczne) na wystającej ponad łąkę roślinie.

Za dnia, w gorszych warunkach pogodowych (zimno, silny wiatr) wodniczka może milczeć 20-40 minut i odzywać się tylko pojedynczymi zwrotkami śpiewu albo samym, krótkim terkotem, nie pokazując się przy tym, ani nie odbywając lotów tokowych. Przy ciepłej, słonecznej pogodzie, nawet w południe, śpiewa po kilka razy co kilka-kilkanaście minut. Zwykle na wykrycie śpiewającego samca za dnia potrzeba 5-20 minut (w gorszych warunkach 30-60 minut). Samiec może śpiewać ukryty wśród turzyc (zwłaszcza przy wietrznej pogodzie), ale chętnie podczas śpiewania siada na wyższych źdźbłach, badylach wystających ponad płaszczyznę łąki lub na bocznych gałązkach i czubkach krzewów. Nieregularnie (ale czasem co kilkanaście, a nawet co kilka minut) wykonuje lot tokowy z przedłużoną wersją śpiewu.

Wodniczka w ciągu dnia od czasu do czasu odbywa lot tokowy - wzbija się szybko na wysokość 5 m lub większą i rozpoczynając śpiew zaczyna opadać z rozpostartymi szeroko skrzydłami, uniesioną głową i zadartym w górę ogonem. Zakończywszy śpiew ptak prędko kryje się wśród roślinności. W czasie najwyższej aktywności (po zachodzie słońca) wodniczki śpiewają siedząc i raczej nie wykonują lotów tokowych. Bardzo podobny lot wykonuje także rokitniczka, ale czyni to zwykle nad krzakami lub wyższymi zaroślami, a nie nad otwartą przestrzenią łąki.